Przysłowiowe „wątki…” prowadzące od nitki do kłębka były przedmiotem X Regionalnego Przeglądu Grup Obrzędowych „Wątki Folkloru Ludowego”, który odbył się 5 lutego br. w Starym Dzikowie. Organizatorami przeglądu byli: Centrum Kulturalne w Przemyślu, Gminny Ośrodek Kultury w Starym Dzikowie, Wójt Gminy Stary Dzików zaś współorganizatorami: Powiatowe Centrum Kultury w Lubaczowie i Lokalna Grupa Działania „Rozwój Ziemi Lubaczowskliej”, patronat honorowy sprawował Starosta Lubaczowski, zaś sponsorem była Karpacka Spółka Gazownictwa.

    „Wątki Folkloru Ludowego” dla uczestniczących w przeglądzie grup stały się motywacją do odtworzenia z przekazu ustnego bądź pisanego dawnych obrzędów i zwyczajów zarówno rodzinnych jak i zabiegów związanych np. z pracą na roli, czy cyklem Świąt Godnich, obecnych w życiu codziennym mieszkańców dawnej wsi. Tym samym stały się przyczynkiem do ukazania dawnego krajobrazu wsi z całym jej bogactwem i różnorodnością, począwszy od czynności praktycznych, domowych przez wierzenia po zabiegi magiczne.

    Podczas tegorocznej jubileuszowej edycji przeglądu zobaczyliśmy w obrazkach jakimi były występy poszczególnych grup, m. in.: „Zwyczaj kolędowania przed pasterką” gromadzący w izbie kolędników wychwalających Narodzenie Bożej Dzieciny w wykonaniu Zespołu ze Starego Dzikowa. Pewną kontynuacją zwyczajów kolędniczych jest „Szczodry Dzień” czyli kolędowanie na Święto Trzech Króli, tzw. chodzenie po szczodrakach w Białobokach połączone z ukazaniem zwyczajów związanych z poświęconym kadzidłem i kredą tj. kadzenie domu i najbliższego obejścia posiadające moc ochronną przed złem. Grupa z Ujeznej przeniosła nas w całkiem inny fragment życia wiejskiego, a mianowicie w „wątki wesela przeworskiego: biały wieniec i oczepiny” z charakterystycznym obtańcowywaniem młodej oraz oczepinami – nazywanymi obrzędem przejścia, gdyż młoda dziewczyna przestawała być panną a wchodziła w grono gospodyń, kobiet zamężnych. Podobne obrzęd związany z weselem przedstawił zespół z Cewkowa w scence pt. „Strojenie Panny Młodej do ślubu i przyjazd Młodego”, ukazując ubieranie młodej, któremu towarzyszyły porady już zamężnych kobiet dotyczące ślubu jak i późniejszego życia małżeńskiego. Bardzo ciekawe i cenne „zwyczaje zielarki” przedstawił Zespół z Gorliczyny. Zielarka reprezentuje: magię oraz wykorzystanie darów natury – ziół, którymi leczyła mieszkańców, tajemnicę - gdyż nie zdradzała swoich tajników leczniczych, hierarchię społeczną dawnej wsi - gdzie zajmowała wysokie miejsce. Nie zabrakło także czynności i zwyczajów domowych. Grupa z Majdanu Sieniawskiego przeniosła nas w czas kiedy zebrane w izbie kobiety przędły len, co ciekawe przędły na swoich sprzętach, które zachowały się w ich domach, tworząc bardzo realistyczny obraz „Prządków”. Umiejętność wykonywania dawnych, zdałoby się archaicznych czynności przez członków zespołu pokazuje jak ważne miejsce niegdyś one zajmowały. Cieszy fakt znajomości czynności nieodzownych w dawnym gospodarstwie, choćby „Darcie pierza” odtworzone przez zespół z Moszczanicy. Towarzyszyły temu rozmowy kobiet zebranych przy darciu pierza dotyczące życia wsi i jej mieszkańców. Na szczęście możemy wrócić do dawnych zwyczajów dzięki grupom obrzędowym, tak jak zespół z Pigan ukazując „Pranie dawniej”, kiedy to nad rzeką zbierały się kobiety by prać w strumyku. W ruch szły tarki, kijanki i ręce, aby pranie było jak najczystsze by sąsiadki nie zarzuciły niedbalstwa za niedoprane ubrania. Aż w końcu wieczory w wiejskiej izbie,  codzienne życie rodzinne pokazane prze grupę z Ułazowa, który pokazując poszczególne czynności domowe wraz z incydentami życia codziennego zbudował realistyczny obraz domostwa gdzie obok kręcenia powrósła możemy podejrzeć odczynianie uroków.  
W centrum każdego z wyżej wymienionych obrazków tkwi człowiek, ze swoimi słabościami, przywarami, wierzeniami czyli całą swoją mentalnością niosącą ze sobą tajemnicę i magię wplatającą się w codzienność. Codzienność na pozór zwykłą, lecz patrząc z perspektywy dzisiejszego świata wyjątkową i unikalną.

                                                                                                                     Agata Hemon
 

Komisja artystyczna w składzie: Andrzej Karczmarzewski – etnograf,
Sebastian Jasiński – językoznawca, Barbara Płocica – teatrolog postanowiła przyznać:

I Nagrodę – Zespołowi „Piganeczki” z Pigan, gm, Sieniawa
Dwie równorzędne II Nagrody:
– Zespołowi „Białoboczoki”  z Białobok, gm. Gać
- Grupie Obrzędowej z Ujeznej, gm. Przeworsk
Trzy równorzędne III Nagrody:
-  Zespołowi „ Cantus” z Gorliczyny, gm. Przeworsk
- Zespołowi „Majdaniacy” z Majdanu Sieniawskiego, gm. Adamówka
- Zespołowi „Dzikowianie” ze Starego Dzikowa
Ponadto wyróżniono:
-  Zespół z Ułazowa, gm. Stary Dzików
- Zespół z Moszczanicy, gm. Stary Dzików
- Zespół  „Stokrotki” z Cewkowa Woli, gm. Stary Dzików
- Grupę Obrzędowa z Dachnowa, gm. Cieszanów
Nagrody indywidualne przyznano:
- Bronisławie Bajor z Zespołowi „Piganeczki”  
- Józefowi Kędziorze z Zespołu „Cantus” z Gorliczyny
- Anieli Rogoży z Zespołu z Ułazowa
- Mateuszowi Ziemniakowi z Zespołowi „Białoboczoki” z Białobok

Fundatorami nagród było:
Centrum Kulturalne w Przemyślu
Powiatowe Centrum Kultury w Lubaczowie
Bank Spółdzielczy w Starym Dzikowie
Starosta Lubaczowski
Wójt Gminy Stary Dzików
Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Starym Dzikowie
Prezes Lokalnej Grupy Działania “Rozwój Ziemi Lubaczowskiej”
Poseł na Sejm RP P. Mieczysław Golba
Biuro Usług Komputerowych “LECH-KOM”
Jan i Maria Lechowicz Lubaczów
EJMAX sp. j. Edwin BOGUSZ i WSPÓLNICY Lubaczów
Prezes Klubu Sportowego “Victoria” Stary Dzików  


Honorowymi gośćmi jubileuszowej edycji Przeglądu byli: Marszałek Województwa Podkarpackiego Mirosław Karapyta oraz  Poseł na Sejm  RP Mieczysław Golba.
Nagrody laureatom oraz obrazy wykonane przez Dariusza Jasiewicza, wszystkim uczestniczącym zespołom i osobom bezpośrednio zaangażowanym w organizację minionych dziesięciu edycji imprezy,  wręczał Dyrektor Centrum Kulturalnego w Przemyślu Adam Halwa.

Zobacz fotorelację